خشکسالی‌هایی که باران‌های رگباری و سیل‌آسا را قدرت می‌بخشد

به گزارش مجله خبری نگار، یکی از الزامات زندگی در این کره خاکی آب بوده که با توجه به بررسی دانشمندان در سایر سیارات منظومه شمسی تنها زمین این قابلیت بزرگ را برای حیات انسان‌ها و هر موجود زنده دیگری دارد.

تغییرات اقلیمی در دنیا که البته دلایل مختلفی نیز دارد مشهود بوده و بدون شک زندگی انسان‌ها و حیوانات و گیاهان را تحت تأثیر قرار داده و در آینده نیز این تأثیرات بیشتر دیده می‌شود.

یکی از پدیده‌هایی که از گذشته وجود داشته، ولی در حال حاضر بیشتر فراگیر شده پدیده خشکسالی است.
خشکسالی عواقب بسیار زیادی بر زندگی جانداران و گیاهان دارد به طوری که آثار مخرب آن از بین رفتن پوشش گیاهی و در نتیجه تأثیر آن بر حیات انسان‌ها و حیوانات است.

خراسان جنوبی بیش از ۲۰ سال است که با این پدیده دست و پنجه نرم می‌کند و می‌تواند وجود گرد و خاک ها، طوفان ها، سیلاب ها، گرم شدن هوا و هزاران مورد دیگر را ناشی از آن دانست.

از بین رفتن پوشش گیاهی خود عامل مهمی برای سیلابی شدن باران‌های رگباری در استان بوده که هر ساله خسارات بسیاری بر زیرساخت‌های مختلف وارد می‌سازد.

هر چند اداره منابع طبیعی و آبخیزداری با ایجاد سازه‌های آبخیزداری برای مهار این باران‌ها در فصل بارندگی و استفاده از آن‌ها برای بخش کشاورزی در فصول گرم فعال بوده، اما نکته اینجا ست که هنوز جای کار بسیار زیاد می‌باشد و این امر با وسعت زیاد استان نیاز به اعتبارات چندین برابر دارد.

جواد نخعی، سرپرست اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی اظهارداشت: هر چند زمستان امسال بارش‌های خوبی در استان نداشتیم، اما در چند روز گذشته شاهد بارندگی‌های خوبی در سطح استان بوده ایم.

خراسان جنوبی همچنان درگیر خشکسالی

وی تصریح کرد: از ابتدای سال زراعی جاری تا مورخ ششم اردیبهشت ماه جاری میزان بارش‌های ثبت شده در استان ۱۰۱.۵ میلی متر بوده و مدت مشابه سال قبل که به میزان ۹۴.۷ میلی متر بوده که ۷ درصد افزایش یافته است.

کارشناس هواشناسی خراسان جنوبی افزود: میزان بارندگی در مدت مشابه بلند مدت در استان ۱۱۷.۶ میلی متر بوده بنابراین میزان بارش‌های اتفاق افتاده در مقایسه با این آمار نشان از کاهش ۱۴ درصدی بارندگی‌ها در استان دارد.

نخعی اضافه کرد: میزان ۸۷ درصد مساحت استان با توجه به شاخص spi در طی ۱۰ سال اخیر در محدوده خشکسالی شدید تا خیلی شدید قرار دارد.

علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی نیز در رابطه با اثرات اجرای عملیات آبخیزداری در کاهش اثرات سیل و خشکسالی اظهارداشت: آبخیزداری یکی از شیوه‌های نوین حفاظت آب و خاک، مهار و پخش سیلاب‌ها است.

وی تصریح کرد: آبخیزداری باعث کنترل سیلاب‌های مخرب و نفوذ آب به داخل سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی یادآور شد: راهبرد اساسی کنترل سیلاب به تعذیه سفره‌های آب کمک می‌کند و موجب می‌شود که قنات ها، چسمه‌ها و چاه‌ها با تولید آب بیشتر کشاورزان بتوانند زمین‌های کشاورزی بیشتری را به زیرکشت برده و در تولید محصولات غذایی بیشتر و همچنین تأمین آب شرب جوامع روستایی که از دغدغه‌های اصلی بوده نقش مهمی را ایفا کنند.

نصرآبادی بیان داشت: براساس مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته که به صورت موردی نیر انجام گرفته (مطالعه اثربخشی حوزه‌های آبخیز نخاب شهرستان بشرویه و کریت شهرستان طبس) تأثیر اجرای پروژه‌های آبخیزداری در کاهش سیلاب، کنترل فرسایش و رسوب و افزایش آبدهی قنوات مؤثر بوده است.

وی گفت: علی رغم تغییر شرایط اقلیمی کشور و گرم شدن آب و هوا به حدی که میانگین بارش سالیانه استان را به کمتر از ۹۰ میلی‌متر رسانده که خشکسالی‌های پی در پی را به دنبال داشته ایجاد و اجرای عملیات آبخیزداری در حوزه‌های مختلف باعث شده که روان آب حاصل از بارندگی جمع آوری و در آبدهی و دبی قنوات پاییندست تاثیرگذار باشد، این مهم نیست در مناطق مختلف بررسی و گزارش خبری نیز از رضایتمندی مردم در صدا و سیمای کشور و استان پخش شده است.

وی ادامه داد: در بارندگی‌های اخیر نیز نشان می‌دهد که بیش از ۹ و نیم میلیون متر مکعب استحصال آب صورت گرفته که در صورت نبود سازه‌ها ضمن تخریب اراضی کشاورزی زیرساخت‌ها و سایر خسارت مالی و جانی از دسترس خارج از مرز‌ها خارج می‌شد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به اثرات اجرای عملیات آبخیزداری در هر هکتار به صورت سالانه گفت: اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری سالانه موجب ۵۳۰ متر مکعب استحصال آب، ۶ تن در هکتار کنترل رسوب به صورت سالانه و همچنین ۹ تن در هکتار به صورت سالانه جلوگیری از فرسایش خاک و باعث افزایش تولید علوفه به میزان ۱۲۰ کیلوگرم در سال می‌شود.

آبخیز داری بهترین روش مقابله با خشکسالی

وی ادامه داد: به استناد گزارشات واصله در مناطقی که فاقد اجرای عملیات مکانیکی و سازه‌های آبخیزداری بوده میزان خسارت مالی و جانی به مراتب بیشتر از مناطق دارای سازه بوده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری با بیان اینکه طور کلی تجربه‌های داخلی و خارجی در حوزه آبخیزداری نشان می‌دهد که اقدامات در این حوزه مهمترین و بهینه‌ترین راهکار در مقابله با فرسایش خاک، کاهش شدت خسارات سیل و خشکسالی، افزایش آبدهی قنوات و منابع آبی می‌باشد، خاطرنشان کرد: بنابراین انتظار می‌رود سیاست گذاری و اجرای پروژه در این زمینه بیش از پیش مورد توجه مسئولین و دولتمردان قرار بگیرد.

علیرضاعباس زاده، معاون امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی نیز اظهارداشت: روز‌های بهاری متفاوتی از دو سه سال اخیر را تجربه می‌کنیم.

وی تصریح کرد: سالیان سال در دوران کم آبی و خشکسالی قرار داریم و این بارش بارندگی برای استان نوید بخش سال زراعی پر رونقی است.

معاون امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی یادآور شد: از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون متوسط بارش استان ۱۰۱.۵ میلی متر بوده که به خاطر بارش‌های اخیر به ویژه بارش‌های اسفندماه و فرودین ماه شاهد آن بودیم.

عباس زاده ادامه داد: با توجه به این حجم از بارش، اما در مقایسه با نسبت مدت مشابه بلند مدت کاهش ۱۴ درصدی باران را در استان شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه رواناب‌هایی که جاری می‌شود از حد که بگذرد تبدیل به سیلاب می‌شود، بیان داشت: پیش بینی سیلاب در بسیاری از شهر‌های استان مخصوصاً چند روز گذشته به صورت احتمالی با صدور هشدار سطح نارنجی هواشناسی صورت گرفته و هماهنگی‌ها و تمهیدات لازم برای مقابله با سیلاب اندیشیده شد.

شناسایی عوامل بروز سیل درخراسان جنوبی

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی گفت: عوامل مربوط به منشا سیل و یا عوامل موثر در تخریب سیل را باید از بین ببریم که کار زمانبری بوده و نمی‌توان به زودی آن را انجام داد هر چند شناسایی این عوامل در کل استان در حال انجام است.

عباس زاده ادامه داد: خراسان جنوبی استان پهناوری با یک حوزه آبریز بسیار وسیع بوده که باید به آن توجه شود و برای مدیریت آن نیاز به تدابیر سنگینی است.

وی یادآور شد: در همین راستا کار‌های خوبی انجام می‌شود ساخت سد‌ها و بند‌های خاکی و ساز‌های آبخیزداری بهترین روش برای مدیریت سیلاب و تامین آب در استانی بوده که مسیله اصلی آن تأمین آب و مقابله با خشکسالی بوده که خوسبختانه این مهم در حال انجام بوده، اما این تدابیر به تنهایی پاسخگو نیست.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی یکی از راه‌هایی که می‌تواند در جبران خسارات ناشی از حوادث طبیعی موثر باشد را بیمه عنوان کرد و از مردم خواست نسبت به بیمه کردن واحد‌های مسکونی، کارگاهی و زمین‌های کشاورزی خود اقدام کنند.