در سوگ خنیاگر حماسه و عرفان

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: در برخی خانواده‌ها هنر، مانند خون که حیات بخش است از نسلی به نسلی منتقل می‌شود. هنر نوازندگی دوتار در خانواده بخشی‌های خراسان که عمر خود را در مسیر آموختن نوازندگی صرف کرده اند همین حکم را دارد. همه ما می‌دانیم که هنرمندان موسیقی مقامی همواره بی‎هیچ چشمداشتی عمر خود را در مسیر آموختن و آموزش دادن این هنر به آیندگان صرف می‌کنند. با آن‎که می‌دانند قدر هنر آن‎ها آن‎چنان که باید دانسته نخواهد شد، اما از این هنر دست نمی‌کشند و عاشقانه می‌نوازند و می‌خوانند. یکی از این هنرمندان، عیسی قلی پور مشهور به «عیسی بخشی» است.

او در سال ۱۳۲۱ در روستای سلاخی بجنورد متولد شد. پدرش، استاد سلیمان قلی پور، که خود یکی از بخشی‌های بنام خراسان بود و شهرت نوای دوتار او از جنوبی‌ترین نقاط خراسان تا باغ‌های سرسبز بجنورد را درنوردیده بود، اولین نوا‌های موسیقی مقامی را در گوش عیسی زمزمه کرد.

او فرزندش را بعد از فراگیری برخی از نغمه‌ها و نوا‌های اصیل خراسانی نزد استاد حسن یزدانی مشهور به حسن بخشی فرستاد تا آموخته‌های خود را در زمینه موسیقی نواحی خراسان کامل‌تر کند. طولی نکشید که قدرت پنجه استاد عیسی بخشی، زبانزد دوتارنواز‌های خراسان شد. عیسی بخشی در ادامه این مسیر، گواهی‎نامه درجه یک هنری را در تاریخ ۱۳۹۵ از اداره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی دریافت کرد، و همچنین در سال ۱۳۹۸ اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی نخستین کاشی ماندگار در بجنورد را بر سردر منزل او نصب کرد.

این استاد برجسته موسیقی مقامی خراسان مانند بسیاری از بخشی‌های خراسان شمالی به باغداری و کشاورزی مشغول بود. با درگذشت هرکدام از بخشی‌های خراسان، دنیایی از نوا‌های بکر به همراه پیکر این استادان در ژرفای خاک، مدفون می‌شود و هر یک از ما هر بار آرزویی تکراری را بر زبان می‎آوریم: «کاش موسیقی مقامی و نوازندگانش را دریابیم». چند روز پیش نیز خبر ناگوار درگذشت عیسی خان بخشی در قالب چند سطر در رسانه‌ها منتشر شد. در این میان کاری از دست دوستداران موسیقی مقامی خراسان بر نمی‌آید جز آه و افسوس. روز گذشته (۱۵ اردیبهشت ماه) مراسم خاکسپاری این استاد موسیقی در شهرستان بجنورد انجام شد. برای آشنایی بیشتر با این دوتارنواز برجسته خراسانی با استاد رضا غلامی، مسئول انجمن موسیقی قوچان و از دوتارنوازان بنام استان خراسان گفتگو کرده ایم.

اخلاق مداری پیران چنگی

استاد رضا غلامی گفت: زمانی که شما با بنده تماس گرفتید در مراسم خاکسپاری استاد عیسی خان بخشی بودم. در بزرگواری این انسان شریف همین بس که با وجود بارندگی‌های شدید، دوستداران این نوازنده برجسته خودشان را به قطعه هنرمندان در شهرستان بجنورد رسانده بودند تا با او وداع کنند. استاد عیسی بخشی یکی از مهربان‌ترین و با اخلاق‌ترین بخشی‌های منطقه ما بود. ما این استاد بزرگ را در اخلاق و انسان‎دوستی همردیف استاد حاج قربان سلیمانی می‌دانیم. این دو استاد میان مردم شمال خراسان مثال زدنی بودند.

این نوازنده پیش‎کسوت افزود: عیسی بخشی نوازندگی و خواندن را به عنوان شغل و منبع درآمد به شمار نمی‌آورد. هنر دیگر او که ازآن طریق امرار معاش می‌کرد هنر کشاورزی و باغداری بود، به همین دلیل برای اجرای موسیقی به هر مراسمی دعوت می‌شد دستمزد تعیین نمی‌کرد. یادم می‌آید سال ۱۳۷۹ در جشنواره «پیران چنگی» به همراه دوتن از دیگر استادان، اجرا‌های خیره کننده و به یادماندنی داشتند.

وی افزود: استاد، همیشه برای مردم می‌خواندند و همین مردم در مراسم خاکسپاری او سنگ تمام گذاشتند و حضور چشمگیری داشتند. البته بنده گلایه‌ای که از این مراسم داشتم این بود که چرا از مردم به خاطر حضور پرشورشان در این مراسم، تقدیر نشد؟ مردمی که استاد، همیشه به عشق آن‌ها می‌خواند و می‌نواخت و همراهان همیشگی او بودند. امروز مسئولان می‌توانستند شرایط بهتری را مهیا کنند تا این مردم، با عزت و احترام در این مراسم شرکت کنند.

صدای خاص وماندگار

مسئول انجمن موسیقی قوچان گفت: صدای استاد عیسی بخشی صدای خاصی بود. پنجه او نیز پنجه خاصی بود که به نوازندگی او رنگ خاصی می‌بخشید. در فضای مجازی آهنگ «بوی، بوی» که باز تنظیم شده بسیار شنیدنی است. استاد به دو زبان ترکی و کردی تسلط داشت و به همین دو زبان عاشقانه‌هایی را می‌خواند.

به آینده موسیقی مقامی امیدوارم

این استاد موسیقی مقامی شمال خراسان در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان به آینده موسیقی مقامی خراسان امیدوار بود، گفت: به گمان بنده موسیقی مقامی با پوست و خون بسیاری از مردم خراسان یکی شده و می‌توان به آینده این موسیقی همچنان امیدوار بود. البته باید به این نکته اشاره کنیم که جوانان اهل موسیقی که دوتارنوازی را آموخته اند با تیزهوشی خوبی در حال به روزرسانی موسیقی مقامی خراسان هستند و در بسیاری از موارد با تنظیم‌های جدیدی که انجام می‌دهند بسیاری از گوشه‌های موسیقی را جان دوباره بخشیده اند. به همین دلیل من می‌گویم می‌توان به آینده موسیقی مقامی با وجود این افراد امیدوار بود.